THƯƠNG NHỚ LẮM! BÁC XAMẢN VINHAKỆT ƠI!
PGS,TS Đàm Đức Vượng
Các hãng thông tin đại chúng của Việt Nam ngày 23-7-2016, đưa tin: Thượng tướng Xamản Vinhakệt, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị Đảng Nhân dân cách mạng Lào, nguyên Chủ tịch Quốc hội nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, nguyên Trưởng Ban Chỉ đạo công tác tư tưởng, lý luận, văn hóa, nhà cách mạng chuyên nghiệp lão thành của Lào, đã từ trần ngày 22-7-2016, tại Viêng Chăn, thủ đô nước Lào. Đảng và Nhà nước Việt Nam đã gửi điện chia buồn tới Đảng, Nhà nước, Nhân dân Lào và Gia đình đồng chí Xamản Vi nhakệt. Tin này đến với tôi đột ngột, vì tôi cứ tưởng sức khỏe của Bác vẫn tốt.
Tôi thật may mắn được nhiều lần, nhiều năm làm việc với bác Xamản Vinhakệt trong suốt thời gian tôi làm Chuyên gia tại Lào. Sau này, tôi lại có nhiều dịp được gặp lại Bác và làm việc với Bác, nhất là thời gian Bác làm Chủ tịch Hội đồng Biên soạn bộ “Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào – Lào - Việt Nam” (về phía Lào), còn tôi là Trưởng Ban Biên soạn bộ Văn kiện (5 tập) và Trưởng Ban Biên soạn bộ Hồi ký (3 tập) quan hệ đặc biệt Việt Nam – Lào – Lào – Việt Nam.
Những ngày sống trên đất Lào, tôi thường được Bác mời đến chơi nhà ở thủ đô Viêng Chăn. Những lần tôi đến, Bác thường mời tôi ăn cơm. Khi Bác gái mất, tôi thấy mỗi bữa cơm, bác Xamản Vinhakệt thường xới một bát và một đôi đũa để trên mâm cơm, ngỏ ý muốn mời vợ mình về cùng ăn. Một cặp vợ chồng yêu thương, chung thủy đến trọn đời. Bác Xamản Vinhakệt thường xa nhà quanh năm ngày tháng để hoạt động cách mạng. Có lần Bác kể chỉ về thăm nhà được một giờ, rồi lại phải ra đi. Bác gái vò võ ở nhà, một mình nuôi con ăn học khôn lớn, âu cũng là công lao vun đắp cho một gia đình cách mạng.
Tôi nhớ vào một ngày đầu tháng 6-2008, nhân chuyến đi công tác tại Lào, có đến thăm bác Xamản Vinhakệt tại nhà riêng của Bác ở thủ đô Viêng Chăn. Nhân tiện, tôi nhờ Bác đọc và cho ý kiến vào bản thảo cuốn sách của tôi: “Cay xỏn Phôm vi hản – Tiểu sử và sự nghiệp”, vì tôi thấy Bác là người hiểu biết nhiều về lịch sử Đảng Nhân dân Cách mạng Lào, đồng thời lại là bạn chiến đấu chí cốt của Tổng Bí thư Cayxỏn Phômvihản. Nhìn bản thảo, Bác nắm chặt tay tôi nói: “Ái chà chà, dày quá nhỉ, đọc mệt lắm đây”. Mấy hôm sau, Bác gọi tôi đến nói: “Tôi đã đọc hết. Chú viết tốt. Chú là người Việt Nam và cũng là người nước ngoài đầu tiên viết về lãnh tụ của chúng tôi, đồng chí Cayxỏn Phômvihản”. Rồi Bác chỉ cho tôi một số chỗ cần phải sửa chữa, bổ sung. Bác trao cho tôi bài viết: “Cảm tưởng của người đọc đầu tiên” để in vào trang đầu cuốn sách. Trong bài này, Bác viết: “Cuốn sách đã phản ánh một cách trung thực cuộc đời hoạt động của nhà cách mạng Cayxỏn Phômvihản, những cống hiến to lớn của đồng chí đối với sự nghiệp cách mạng dân tộc dân chủ của Lào, giành độc lập, tự do cho Tổ quốc và trong công cuộc dây dựng đất nước Lào”. Được bác Xamản Vinhakệt sửa chữa, bổ sung, cuốn sách đã được Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia – Sự thật, Hà Nội, Việt Nam, xuất bản năm 2008; sau đó, được xuất bản ở Lào.
Bác Xamản Vinhakệt thường nói cách mạng Lào là một cuộc cách mạng giải phóng dân tộc tiến lên xây dựng một nước Lào hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và thịnh vượng, nhân dân có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc.
Bác Xamản Vinhakệt là người có tình sâu nghĩa nặng với cách mạng và nhân dân Việt Nam. Mỗi lần gặp chúng tôi, Bác lại đọc bốn câu thơ của Bác Hồ về mối quan hệ đặc biệt Việt – Lào:
“Thương nhau mấy núi cũng trèo
Mấy sông cũng lội mấy đèo cũng qua.
Việt – Lào hai nước chúng ta
Tình sâu hơn nước Hồng Hà, Cửu Long”.
Bác nói quan hệ hai nước Lào – Việt sâu nặng lắm, gắn bó thiết tha lắm, thủy chung lắm. Nếu không có cách mạng Việt Nam tác động vào thì cách mạng Lào rất khó thành công. Bác nói người Việt Nam rất thông minh, lại chịu khó làm việc, cần cù, sáng tạo, phẩm chất rất đáng quý. Bác khen tôi làm việc chăm chỉ, nghiêm túc và có hiệu quả trên đất Lào, viết nhanh, viết sâu, viết đâu được đấy. Sau khi cuốn sách của tôi “Cayxỏn Phômvihản – Tiểu sử và sự nghiệp” được xuất bản ở Việt Nam và Lào, tôi được Chủ tịch nước Lào tặng thưởng Huân chương Lao động Hạng nhì và sau khi bộ Văn kiện và bộ Hồi ký quan hệ đặc biệt Việt Nam – Lào – Lào – Việt Nam được xuất bản, tôi cũng được Thủ tướng Chính phủ Lào tặng Bằng khen. Đó là phần thưởng cao quý mà Đảng và Nhà nước Lào đã dành cho tôi.
Bác Xamản Vinhakệt đã đi vào cõi thiên thu, để lại trong tôi niềm tiếc thương sâu sắc. Xin kính tặng Bác mấy vần thơ:
Kính gửi bác Xamản Vinhakệt
Bác Xamản về nơi vĩnh hằng
Bầu trời ảm đạm một tầng không.
Một nhà cách mạng đầy tâm phúc
Ra đi để lại một tấm lòng.
Nhớ ngày hoạt động lắm bão giông
Nếm mật nằm gai suốt đêm tròng.
Khói lửa chiến tranh nung bản lĩnh
Giải phóng nhân dân thoát xích xiềng.
Khúc khải hoàn ca vang núi sông
Người về chiến thắng thắm bông hồng.
Nước Lào yêu dấu còn nguyên vẹn
Xây dựng hòa bình thỏa chí mong.
Người đã đi vào cõi thiên nhiên
Để lại tình đời với nước non.
Trăm năm hình ảnh còn sáng mãi
Nghìn thu Xamản một dấu son!
Cuộc đời bác Xamản Vinhakệt là cuộc đời sống tốt, sống đẹp, có phẩm chất cách mạng, gần dân, thân dân, yêu quý nhân dân, suốt đời gắn bó với nhân dân. Bác là một nhà tư tưởng, nhà lý luận – thực tiễn của cách mạng Lào; hiểu nhiều, biết rộng, nói giỏi tiếng Lào, tiếng Việt và tiếng Pháp.
Con người ấy đã đi vào lịch sử của cách mạng Lào, đi vào trái tim của nhân dân Lào!
Hà Nội, ngày 24-7-2016
Đức Vượng
Các hãng thông tin đại chúng của Việt Nam ngày 23-7-2016, đưa tin: Thượng tướng Xamản Vinhakệt, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị Đảng Nhân dân cách mạng Lào, nguyên Chủ tịch Quốc hội nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, nguyên Trưởng Ban Chỉ đạo công tác tư tưởng, lý luận, văn hóa, nhà cách mạng chuyên nghiệp lão thành của Lào, đã từ trần ngày 22-7-2016, tại Viêng Chăn, thủ đô nước Lào. Đảng và Nhà nước Việt Nam đã gửi điện chia buồn tới Đảng, Nhà nước, Nhân dân Lào và Gia đình đồng chí Xamản Vi nhakệt. Tin này đến với tôi đột ngột, vì tôi cứ tưởng sức khỏe của Bác vẫn tốt.Tôi thật may mắn được nhiều lần, nhiều năm làm việc với bác Xamản Vinhakệt trong suốt thời gian tôi làm Chuyên gia tại Lào. Sau này, tôi lại có nhiều dịp được gặp lại Bác và làm việc với Bác, nhất là thời gian Bác làm Chủ tịch Hội đồng Biên soạn bộ “Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào – Lào - Việt Nam” (về phía Lào), còn tôi là Trưởng Ban Biên soạn bộ Văn kiện (5 tập) và Trưởng Ban Biên soạn bộ Hồi ký (3 tập) quan hệ đặc biệt Việt Nam – Lào – Lào – Việt Nam.
Những ngày sống trên đất Lào, tôi thường được Bác mời đến chơi nhà ở thủ đô Viêng Chăn. Những lần tôi đến, Bác thường mời tôi ăn cơm. Khi Bác gái mất, tôi thấy mỗi bữa cơm, bác Xamản Vinhakệt thường xới một bát và một đôi đũa để trên mâm cơm, ngỏ ý muốn mời vợ mình về cùng ăn. Một cặp vợ chồng yêu thương, chung thủy đến trọn đời. Bác Xamản Vinhakệt thường xa nhà quanh năm ngày tháng để hoạt động cách mạng. Có lần Bác kể chỉ về thăm nhà được một giờ, rồi lại phải ra đi. Bác gái vò võ ở nhà, một mình nuôi con ăn học khôn lớn, âu cũng là công lao vun đắp cho một gia đình cách mạng.
Tôi nhớ vào một ngày đầu tháng 6-2008, nhân chuyến đi công tác tại Lào, có đến thăm bác Xamản Vinhakệt tại nhà riêng của Bác ở thủ đô Viêng Chăn. Nhân tiện, tôi nhờ Bác đọc và cho ý kiến vào bản thảo cuốn sách của tôi: “Cay xỏn Phôm vi hản – Tiểu sử và sự nghiệp”, vì tôi thấy Bác là người hiểu biết nhiều về lịch sử Đảng Nhân dân Cách mạng Lào, đồng thời lại là bạn chiến đấu chí cốt của Tổng Bí thư Cayxỏn Phômvihản. Nhìn bản thảo, Bác nắm chặt tay tôi nói: “Ái chà chà, dày quá nhỉ, đọc mệt lắm đây”. Mấy hôm sau, Bác gọi tôi đến nói: “Tôi đã đọc hết. Chú viết tốt. Chú là người Việt Nam và cũng là người nước ngoài đầu tiên viết về lãnh tụ của chúng tôi, đồng chí Cayxỏn Phômvihản”. Rồi Bác chỉ cho tôi một số chỗ cần phải sửa chữa, bổ sung. Bác trao cho tôi bài viết: “Cảm tưởng của người đọc đầu tiên” để in vào trang đầu cuốn sách. Trong bài này, Bác viết: “Cuốn sách đã phản ánh một cách trung thực cuộc đời hoạt động của nhà cách mạng Cayxỏn Phômvihản, những cống hiến to lớn của đồng chí đối với sự nghiệp cách mạng dân tộc dân chủ của Lào, giành độc lập, tự do cho Tổ quốc và trong công cuộc dây dựng đất nước Lào”. Được bác Xamản Vinhakệt sửa chữa, bổ sung, cuốn sách đã được Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia – Sự thật, Hà Nội, Việt Nam, xuất bản năm 2008; sau đó, được xuất bản ở Lào.
Bác Xamản Vinhakệt thường nói cách mạng Lào là một cuộc cách mạng giải phóng dân tộc tiến lên xây dựng một nước Lào hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và thịnh vượng, nhân dân có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc.
Bác Xamản Vinhakệt là người có tình sâu nghĩa nặng với cách mạng và nhân dân Việt Nam. Mỗi lần gặp chúng tôi, Bác lại đọc bốn câu thơ của Bác Hồ về mối quan hệ đặc biệt Việt – Lào:
“Thương nhau mấy núi cũng trèo
Mấy sông cũng lội mấy đèo cũng qua.
Việt – Lào hai nước chúng ta
Tình sâu hơn nước Hồng Hà, Cửu Long”.
Bác nói quan hệ hai nước Lào – Việt sâu nặng lắm, gắn bó thiết tha lắm, thủy chung lắm. Nếu không có cách mạng Việt Nam tác động vào thì cách mạng Lào rất khó thành công. Bác nói người Việt Nam rất thông minh, lại chịu khó làm việc, cần cù, sáng tạo, phẩm chất rất đáng quý. Bác khen tôi làm việc chăm chỉ, nghiêm túc và có hiệu quả trên đất Lào, viết nhanh, viết sâu, viết đâu được đấy. Sau khi cuốn sách của tôi “Cayxỏn Phômvihản – Tiểu sử và sự nghiệp” được xuất bản ở Việt Nam và Lào, tôi được Chủ tịch nước Lào tặng thưởng Huân chương Lao động Hạng nhì và sau khi bộ Văn kiện và bộ Hồi ký quan hệ đặc biệt Việt Nam – Lào – Lào – Việt Nam được xuất bản, tôi cũng được Thủ tướng Chính phủ Lào tặng Bằng khen. Đó là phần thưởng cao quý mà Đảng và Nhà nước Lào đã dành cho tôi.
Bác Xamản Vinhakệt đã đi vào cõi thiên thu, để lại trong tôi niềm tiếc thương sâu sắc. Xin kính tặng Bác mấy vần thơ:
Kính gửi bác Xamản Vinhakệt
Bác Xamản về nơi vĩnh hằng
Bầu trời ảm đạm một tầng không.
Một nhà cách mạng đầy tâm phúc
Ra đi để lại một tấm lòng.
Nhớ ngày hoạt động lắm bão giông
Nếm mật nằm gai suốt đêm tròng.
Khói lửa chiến tranh nung bản lĩnh
Giải phóng nhân dân thoát xích xiềng.
Khúc khải hoàn ca vang núi sông
Người về chiến thắng thắm bông hồng.
Nước Lào yêu dấu còn nguyên vẹn
Xây dựng hòa bình thỏa chí mong.
Người đã đi vào cõi thiên nhiên
Để lại tình đời với nước non.
Trăm năm hình ảnh còn sáng mãi
Nghìn thu Xamản một dấu son!
Cuộc đời bác Xamản Vinhakệt là cuộc đời sống tốt, sống đẹp, có phẩm chất cách mạng, gần dân, thân dân, yêu quý nhân dân, suốt đời gắn bó với nhân dân. Bác là một nhà tư tưởng, nhà lý luận – thực tiễn của cách mạng Lào; hiểu nhiều, biết rộng, nói giỏi tiếng Lào, tiếng Việt và tiếng Pháp.
Con người ấy đã đi vào lịch sử của cách mạng Lào, đi vào trái tim của nhân dân Lào!
Hà Nội, ngày 24-7-2016
Đức Vượng
