Hòa thượng Thích Trí Hiền (Đàm Trọng Phúc)
Hòa thượng Thích Trí Hiền tên khai sinh là Đàm Trọng Phúc, sinh ngày 20-10-1937, tại làng Phúc Lâm, xã Phúc Lâm, huyện Mỹ Đức, Hà Nội. Song thân của Hòa thượng Đàm Trọng Phúc là Đàm Trọng Tiêm và Phạm Thị Nhuận. Từ thửa niên thiếu đã nuôi ý chí cầu đạo giải thoát, xuất gia tại chùa Quảng Bá, rồi học tại chùa Quán Sứ, Hà Nội.Năm 1954, Hòa thượng Thích Trí Hiền (Đàm Trọng Phúc) vào Nam, du học tại chùa Giác Minh; sau đó, Hòa thượng đứng ra xây dựng chùa Viên Giác ở Biên Hòa.
Năm 1966, Hòa thượng Thích Trí Hiền (Đàm Trọng Phúc) xuất dương du học tại Đông Hải Thiền Tự (To Kai Ji), Tô Ky Ô, Nhật Bản; sau đó, Hòa thượng qua Lâm Tế Tăng Đường (Rinzai Ji), một thiền đường nổi tiếng trong truyền thống Lâm Tế của Phật giáo Nhật Bản.Chính tại thiền đường này, với công hạnh cần mẫn, Hòa thượng bảo vệ luận án tiến sĩ Phật học, được suy cử vào các chức vụ điều khiển tăng đường, quản nhiệm Thiền Viện và trở thành một trong những nghị viện của Tăng đường tông Lâm Tế tại Nhật Bản. Đây là vinh dự cho Hòa thượng, dành cho tu sĩ ngoại quốc trong lịch sử lâu đời của phái tông này.
Năm 1978, Hòa thượng Thích Trí Hiền (Đàm Trọng Phúc) rời Nhật Bản sang Washington DC, Hợp chủng quốc Hoa Kỳ (Mỹ). Tại Mỹ, Hòa thượng liên kết với các vị chân tu, thành lập tổ chức Buddhist Social Service. Sau một thời gian, với ý nguyện hướng về tương lai, Hòa thượng ra sức dạy các phật tử trẻ tuổi; đi khắp nước Mỹ để thành lập các cơ sở Phật giáo tại Mỹ như các chùa Trúc Lâm (PA), Giác Hoàng, Huyền Quang, Quang Minh, Bồ Đề, Vạn Hạnh, Minh Đức,…
Năm 1980, Hòa thượng Thích Trí Hiền (Đàm Trọng Phúc) dừng chân tại Dallas, tiểu bang Texas và thành lập chùa Pháp Quang tại đây. Từ một ngôi nhà nhỏ, được sửa lại làm nơi thờ tự, sinh hoạt tạm thời, cuối cùng trở thành một ngôi chùa Phạm Vũ huy hoàng là cả một quá trình phấn đấu đầy gian khổ, thử thách của Hòa thượng Đàm Trọng Phúc. Cũng từ nơi đây, Hòa thượng đã liên kết được với các hoạt động của Phật giáo Việt Nam tại Mỹ để làm việc từ thiện.
Hòa thượng Thích Trí Hiền đã được Tổng thống Mỹ tiếp.
Hoạt động trong Phật giáo, Hòa thượng Thích Trí Hiền (Đàm Trọng Phúc) đã Chủ trì chùa Phật Quang, Houston, Texas, Hoa Kỳ; làm Viện trưởng Trung tâm Phật giáo Khuông Việt; sáng lập và chủ trì chùa Pháp Quang, Grand Prairie, Texas, Hoa Kỳ; Tổng Vụ trưởng Tổng vụ Thanh niên trong Hội đồng Điều hành Tổng hội Phật giáo Việt Nam tại Hoa Kỳ; Chánh Thư ký Viện Tăng thống Giáo hội Liên tông Phật giáo Việt Nam tại Hoa Kỳ; Đệ nhất Phó Thượng thủ Giáo hội Phật giáo Việt Nam trên thế giới.
Dưới ảnh hưởng của truyền thống tôn sư trọng đạo của quê hương, Hòa thượng Thích Trí Hiền (Đàm Trọng Phúc) sớm trở thành một vị học tăng tài đức đầy triển vọng, biết nhiều ngoại ngữ và trở thành một vị Hòa thượng xuất chúng. Cuộc đời của Hòa thượng là cuộc đời của một con người quên mình cho đạo, xả thân vì đạo Phật và cũng rất gắn bó với đời. Hòa thượng sống bình dị, đạm bạc, an khang.
Với tâm phúc của mình, Hòa thượng Thích Trí Hiền (Đàm Trọng Phúc) đã gửi tiền về xây dựng ngôi chùa Phúc Lâm Tự của quê hương Ông tại làng Phúc Lâm, xã Phúc Lâm, huyện Mỹ Đức, Hà Nội. Ngôi chùa làng này, trước bị chiến tranh tàn phá, cho nên phải xây dựng lại trên nền một khu đất khác.
Sau 74 năm trụ thế và 66 năm hạ lạp (hoạt động trong Phật giáo), Hòa thượng đã đột ngột xả bỏ báo thân, thâu thần viên tịch vào lúc 6 giờ 30 phút, chủ nhật, ngày 8-8-2010 (tức ngày 28 tháng 6 năm Canh Dần), tại chùa Pháp Quang (Pháp Quang Tự) Grand Prairie, Texas, Hoa Kỳ. Lễ nhập kim quan vào lúc 11 giờ sáng, ngày 10-8-2010 (Canh Dần). Kim quan cố Hòa thượng Thích Trí Hiền (Đàm Trọng Phúc) được chôn cất tại Nhà Sinh hoạt, Trung tâm Phật giáo Khuôn Việt, thành phố Grand Prairie, Texas, Hoa Kỳ.
Khi được tin Hòa thượng Thích Trí Hiền (Đàm Trọng Phúc) viên tịch, Phật giáo các nơi trên thế giới đã bay sang Hoa Kỳ để viếng Hòa thượng.Nhiều tờ báo đã đăng tin Hòa thượng viên tịch. Hàng chục bài văn, thơ ca ngợi công đức của Hòa thượng. Chắc hẳn đây là một vị Hòa thượng gốc họ Đàm Việt Nam, có uy tín lớn lắm, thì mới được giới Phật giáo thế giới ngưỡng mộ như vậy. Điếu văn của Cộng đồng Phật giáo Nam Califonia, Hoa Kỳ, viết:
“Một mai thân xác tiêu tan
Danh thơm vẫn ở thế gian muôn đời.
Pháp thần lồng lộng tuyệt vời
Chiếu soi Pháp giới rạng ngời chân như”.
Bài “Tưởng niệm Thầy” của Đệ tử Diệu Khang (Trần Đoan Hạnh), viết:
“Thầy ơi Thầy đã ra đi
Pháp Quang vắng bóng từ bi của Thầy.
Thầy về với Phật phương Tây
Chúng con ở lại với đầy tiếc thương.
Nhớ lời giảng lẽ vô thường
Nhớ câu khuyên nhủ phải thương mọi người.
Nhớ Thầy, con biết sen tươi
Dù quanh bùn đất vẫn ngời khiết tinh.
Khắc lòng tạ dạc bóng hình
Người Thầy khả kính giác linh sáng ngời”.
Để tưởng nhớ Hòa thượng Thích Trí Hiền (Đàm Trọng Phúc), tôi có soạn bài văn tế khấn Hòa thượng: “Nam Mô A Di Đà Phật, Đức Phật đại từ đại bi!
Hòa thượng Thích Trí Hiền (Đàm Trọng Phúc) sống trọn một đời vì đạo, thác linh thiêng!
Một vị cao tăng, chân tu hiển hiện nơi trần gian!
Hòa thượng đã giang cánh tay ra ôm những phật tử và những người nghèo khổ vào trong lòng với tình thương vô bờ bến. Giữa dòng đời vạn biến, Hòa thượng chan hòa với những người chung sống! Thật đáng kính phục! Cái tâm của Hòa thượng là ở chỗ này!
Đất Lâm Tự linh thiêng đã sinh ra Hòa thượng và linh hồn Hòa thượng đã, đang và sẽ mãi mãi quyện chặt với quê hương, xứ sở của mình!
Tâm hồn Hòa thượng lan tỏa trong thế giới Phật giáo thiêng liêng!
Xin cầu chúc Hòa thượng yên nghỉ trong giấc nghìn thu, ở nơi đất khách quê người, nơi chín suối mịt mù tâm linh!
Trần gian, đạo và đời luôn luôn nhớ đến Hòa thượng Thích Trí Hiền (Đàm Trọng Phúc)!
Tâm phúc!”
Phó giáo sư – Tiến sĩ sử học – Cử nhân ngữ văn Đàm Đức Vượng.
