ĐẾN BẮC KINH NHỚ NGUYỄN AN
Thủ
đô Bắc Kinh
Đến Bắc Kinh nhớ Nguyễn An
Kiến trức sư với muôn vàn tình yêu.
Chiều xuân bảng lảng bóng chiều
Linh hồn vương vấn ở nơi Cấm Thành.
Người Đại Việt sang Bắc Kinh
Để xây cung cấm Nhà Minh bóng tà.
Cửa Chính Dương một rừng hoa
Điện Phụng Thiên đẹp như là động tiên.
Cung Càn Thanh cung Khôn Ninh
Phủ Tôn Nhân dáng tuyệt trần minh tinh.
Cơ quan Bộ Lễ, Bộ Hình…
Viện Hàn Lâm với chút tình tri âm.
Công trình độ sộ xa gần
Nguyễn An thiết kế trong ngần công lao.
Thành trì to đẹp biết bao
Đêm đêm lấp lánh vì sao xa vời.
Tình chan chứa Nguyễn An ơi
Hàng trăm năm với những lời tụng ca.
Kính dâng Người một đóa hoa
Chẳng cần hoa lá mà hoa trong đời.
Ở nơi chín suối xa vời
Hồn thiêng sống núi một trời tâm linh.
Sáu trăm năm biết bao tình
Gửi vào nhung nhớ một mình Nguyễn An!
Đêm Bắc Kinh, Trung Quốc, 18-2-2004
Đức Vượng
(Cử nhân Ngữ văn)
------
Lời Tác giả: Hội thảo Khoa học lý
luận giữa Đảng Cộng sản Trung Quốc với Đảng Cộng sản Việt Nam diễn ra tại Thủ
đô Bắc Kinh, Trung Quốc, từ ngày 16 đến ngày 18-2-2004. Tôi là Thành viên của
Đoàn các nhà khoa học với tư cách Chánh Văn phòng, Vụ trưởng, Thư ký Khoa học
chuyên trách Hội đồng Lý luận Trung ương, tham dự Hội thảo.
Khi
vừa xuống sân bay Bắc Kinh, tôi nhớ ngay đến Nguyễn An (A Lưu), một Tổng công
trình sư đại tài, người nước Đại Việt, bị Nhà Minh bắt sang để xây dựng các
công trình kiến trúc tuyệt vời của Nhà Minh mà Ông là Kỹ sư trưởng.
Nguyễn
An sinh năm Tân Dậu (1381), quê Hà Đông (nay thuộc Hà Nội), có thể trong một
làng nghề nào đó của Hà Đông. Khoảng năm 1397, Nguyễn An 16 tuổi, thời vua Trần
Thuận Tông, Triều Trần, Ông đã tham gia xây dựng Kinh thành Thăng Long Triều
Trần.
Năm
1407, Nhà Minh sang đánh bại Nhà Hồ, chiếm được nước Đại Việt. Viên tướng Nhà
Minh là Trương Phụ, ngoài việc bắt cha con Hồ Quý Ly cùng Triều Hồ mang về
Trung Hoa, quân Minh còn sục tới các làng, xã bắt các thanh niên trai trẻ, tài
giỏi của nước Đại Việt sang Trung Hoa, đem thiến, chọn làm thái giám (quan
hoạn) phục vụ trong cung Vua Nhà Minh. Trong số này, có một người của nước Đại
Việt sau trở nên nổi tiếng là bậc đại tài về kiến trúc xây dựng là Nguyễn An.
Lúc này, Vua Minh Thành Tổ (Chu Đệ-1403-1424) cho dời đô từ Nam Kinh lên Yên
Kinh (của Nhà Nguyên trước đó), đổi tên là thành Bắc Kinh và cho xây dựng lại
hoành tráng hơn. Đầu tiên, Vua Minh cho xây dựng Cấm Thành tức Cố Cung (xây từ
năm 1406 đến năm 1420, thì hoàn thành). Trong số thái giám phục vụ ở Cung Vua,
Minh Thành Tổ thấy Nguyễn An rất giỏi tính toán, có biệt tài về kiến trúc xây
dựng, cho nên tin dùng và cho làm Kỹ sư trưởng. Các công trình mà Nguyễn An đã
xây dựng là cửa Chính Dương, xây dựng từ năm 1437-1439; các điện Phụng Thiên,
Hoa Cái, Cẩn Thân, xây từ năm 1417-1420; hai cung Càn Thanh và Khôn Ninh, xây
từ năm 1417-1420; xây các trụ sở của Bộ Lại, Bộ Lễ, Bộ Hộ, Bộ Binh, Bộ Hình, Bộ
Công, Viện Thái Y, Viện Hàn lâm, Thư viện thủ đô Bắc Kinh ngày nay và nhiều
công trình khác ở Bắc Kinh đều do Nguyễn An thiết kế và thi công.
Một
con người tài giỏi như vậy, nhưng Vua Minh lại cho thiến Ông, làm triệt đường
sinh nở. Thật độc ác thay!
Cảm
động trước tài năng vượt trội, nhưng số phận lại hẩm hiu của Nguyễn An, tôi làm
bài thơ về Ông: “Đến Bắc Kinh nhớ Nguyễn An”. Tôi trăn trở suốt đêm 18-2-2004 ở
Bắc Kinh để viết bài thơ này.
Xin
được thắp nén hương kính cẩn nghiêng mình, thương nhớ Kiến trức sư trưởng
Nguyễn An!
